تطور در تصفیه فاضلاب، کارگشای اکوسیستم شهری خواهد شد؟
تاریخ انتشار: ۱۸ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۷۰۵۸۵
باشگاه خبرنگاران توانا: شهرنشینی سریع و رشد جمعیت در بسیاری از نقاط جهان نیاز به راه حل‌های مؤثر تصفیه فاضلاب را تشدید کرده است. با توجه به اینکه نزدیک به نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند، تصفیه و مدیریت مسئولانه فاضلاب برای توسعه پایدار و حفاظت از منابع آب جهانی بسیار مهم است. در سطوح جهانی نیز تصفیه پساب‌های ناشی از فاضلاب شهری قابل توجه و بخشی از توسعه پایدار محسوب‌می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با ادامه رشد سریع جمعیت شهری، حجم فاضلاب تولید شده در شهرهای بزرگ در حال افزایش است. زیرساخت‌ها و ظرفیت ناکافی تصفیه می‌تواند منجر به تخلیه فاضلاب تصفیه نشده یا نیمه تصفیه‌شده به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها شود. این مهم می‌تواند سبب آلودگی آب شود و بر زندگی آبزیان و تنوع زیستی تأثیر منفی بگذارد. با توجه به اینکه بیشتر شهرهای بزرگ در نزدیکی آب‌ها قرار دارند، چنین آلودگی‌هایی می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای داشته‌باشد و اکوسیستم‌ها را شکننده کند.
باید توجه داشت که فاضلاب تصفیه نشده می‌تواند به کمبود آب در کلانشهرها کمک کند. با گسترش شهرنشینی و افزایش تقاضای آب، در دسترس بودن منابع آب شیرین در حال حاضر تحت فشار قرار گرفته است؛ به‌معنای دیگر بارگذاری محیطی، مدیریت منابع آب به بازچرخانی آب شیرین و استفاده مصرف‌های متعدد دیگر سوق می‌دهد. تصفیه فاضلاب می‌تواند مصارف صنعتی،کشاورزی و غیر شرب که از حجم مصرف بالایی برخوردار هستند را پوشش دهد و به کاهش این فشار ناشی از مصرف کمک کند. این امر مدیریت پایدار آب را ارتقا می‌دهد و اتکا به منابع آب شیرین را کاهش می‌دهد. بحث تصفیه فاضلاب به شهر تهران یا کلانشهرها دیگر به کشور محدود نمیشود و راهکاری تعریف شده در سطح جهان است.
از سوی دیگر تصفیه فاضلاب به‌دلیل تأثیر تغییرات آب و هوایی به یک اولویت جهانی تبدیل شده‌است. افزایش فراوانی و شدت رویدادهای شدید آب و هوایی، مانند طوفان و سیل، خطر آلودگی آب و آسیب به زیرساخت‌ها را افزایش می‌دهد. سیستم‌های تصفیه فاضلاب قوی برای مقاومت در برابر چنین چالش‌هایی و به حداقل رساندن پیامدهای زیست محیطی راهکاری ضروری است. اهمیت تصفیه فاضلاب در کلانشهرها از جمله تهران در حفاظت از محیط‌زیست، حفظ سلامت عمومی، تضمین پایداری منابع آب و پرداختن به چالش‌های جهانی مانند شهرنشینی و تغییرات آب و هوایی نهفته است. با اجرای شیوه‌های مؤثر تصفیه فاضلاب، شهرها می‌توانند اثرات منفی رشد شهری را کاهش دهند و به آینده‌ای پاک‌تر و سالم‌تر برای ساکنان و توسعه‌ی پایدار دست یابند.
آب، آینده مشترک بشر
قطعنامه‌ای در دوم فروردین ماه سال ۱۹۹۲ در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد که به همین مناسبت این روز را به‌عنوان روز جهانی آب اعلام‌کردند. هدف از نام‌گذاری این روز، جلب توجه همگانی و ترویج مدیریت صحیح و کارآمد و حفظ منابع آب شیرین بود. سال‌های بعد با تمرکز بر یکی از معضلات جهانی آب و چاره اندیشی برای برون رفت از آن، معطوف شد. در تداوم این رویه، روز جهانی آب در سال ۲۰۲۳ با تمرکز بر هدف ششم، از مجموعه اهدف‌های توسعه پایدار سازمان ملل متحد نام‌گذاری شده‌است. هدف ششم دسترسی همگانی به آب آشامیدنی سالم، پاک و مقرون به صرفه برای همه تا سال ۲۰۳۰ است؛ از سوی دیگر کارشناسان معتقدند تقاضای جهانی آب نیز ۵۰ درصد رشد خواهد کرد. شعار روز جهانی آب در سال ۲۰۲۳ بر پایه این واقعیت که اختلال در عملکرد چرخه ِ آب، سبب تضعیف پیشرفت در همه مسائل مهم جهانی از جمله سلامت، گرسنگی، اشتغال، آموزش، صنعت، بلایای طبیعی و حتی صلح شده‌است، شتاب در تغییرات برای رفع بحران آب و فاضلاب نام‌گذاری شد. در دهه‌های اخیر، حدود نیمی از تالاب‌ها از بین رفته‌اند. با دگرگونی آب و هوایی، خشکسالی ها، بیشتر منابع آب را تقلیل و عرضه مواد غذایی را کاهش می‌دهد.
حفاظت از امنیت آب، غذا و انرژی از طریق مدیریت پایدار آب، ارائه خدمات مناسب آب و فاضلاب به همه، حمایت از سلامت و معیشت انسان، کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی و رویدادهای شدید و حفظ و احیای اکوسیستم‌ها، همگی قطعات یک پازل بزرگ و پیچیده هستند که تنها از طریق مشارکت و همکاری عمومی، به‌درستی کنار هم قرار می‌گیرند. باید توجه داشت که آب، آینده مشترک همه‌ی ما است و به‌ناچار باید با هم برنامه ریزی و اقدام کنیم تا آن را عادلانه و پایدار مدیریت کنیم.
اولین بار استفاده از شبکه‌های جمع آوری فاضلاب در تمدن اور واقع در بین النهرین قرار گرفته است. در دوران تمدن مصر نیز وجود شبکه‌های توسعه فاضلاب در اهرام و کاخ‌های باقیمانده کاملاً مشهود است. در ایران در دوران حکومت شوش حالت ابتدایی تصفیه فاضلاب به‌صورت صافی‌های فیزیکی و مسیل‌های عبور کشف شده‌است. در دوران صفویه و زندیه نیز استفاده از پساب فاضلاب خانگی رواج داشته و آثار باقیمانده در شهرهای اصفهان و شیراز، سیستم پیشرفته جمع‌آوری و انتقال فاضلاب را در این شهرها نشان‌می‌دهد. در غرب نیز اوج دوران پیشرفت‌های هیدرولیکی و تصفیه‌های فیزیکی در دوران حکومت رم باستان می‌باشد که رومیان به‌صورت پیشرفته از فاضلاب در راه کشاورزی و شستشوی وسایل و ایجاد مواد سمی در جنگ‌ها استفاده می‌نموده‌اند. در دوران علم جدید، از اواخر قرن نوزدهم تصفیه خانه‌های مدرن جهت بهینه سازی و تصفیه کامل فاضلاب در دستور کار دانشمندان قرار گرفت و در این زمینه مطالعات گسترده‌ی – شیمیایی – فیزیکی، بیوشیمیایی، بیوتکنیکی و محیط زیستی انجام پذیرفته و می‌شود. در این زمینه اهدافی دیگری مانند استفاده فاضلاب بهینه جهت آب شرب و کشاورزی اهمیت یافته‌است.
در تعریف پساب و فاضلاب وجه مشترکی وجود دارد؛ هر دو ناشی از مصارف مختلف است که بعد از مصرف خارج می‌شود. ایران تقریباً ۲۳ میلیون مشترک قانونی در مصارف مختلف شهری و روستایی دارد. حجمی معادل ۹ میلیارد مترمکعب ناشی از منابع آب سطحی و زیر سطحی در سال تولید و استخراج می‌شود که تقریباً ۲ میلیارد مترمکعب معادل ۲۳ درصد از آب مصرفی در کلیه مصارف شهری و روستایی و صنعتی تصفیه می‌شود. از سویی دیگر با توجه به میانگین مصرف، ۱۱۶ میلیارد مترمکعب منابع آب ذخیره شده در سطح و زیر سطح توسط کشاورزی در ایران؛ نمایان گر توجه چند وجهی به مدیریت منابع آب در قالب زهکشی و بازچرخاندن پساب ناشی از کشاورزی است.
فرآیند تصفیه آب چگونه است؟
تصفیه آب فرآیند حذف ناخالصی‌ها، آلاینده‌ها و آلاینده‌ها از آب است تا آن را برای مصارف انسانی و اهداف مختلف دیگر ایمن کند. هدف اصلی تصفیه آب این است که اطمینان حاصل شود که آب حاوی باکتری‌های مضر، ویروس‌ها، مواد شیمیایی، فلزات سنگین، رسوبات و سایر آلاینده‌هایی که ممکن است خطرات سلامتی داشته‌باشند، نباشد.
نیاز به تصفیه آب به‌دلیل افزایش آلودگی منابع آب طبیعی مانند رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی توسط فعالیت‌های صنعتی، رواناب‌های کشاورزی، تخلیه فاضلاب و سایر فعالیت‌های انسانی ایجاد می‌شود. آب ناپاک می‌تواند حاوی عوامل بیماری‌زا باشد که باعث بیماری‌های منتقله از طریق آب مانند وبا، حصبه، اسهال خونی و ژیاردیازیس می‌شود که می‌تواند عواقب سلامتی شدیدی به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه داشته‌باشد.
مدل تصفیه آب شهری به فرآیند تصفیه آب قبل از عرضه به جوامع شهری برای مصارف خانگی، صنعتی و تجاری اشاره دارد. این شامل یک سری فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی برای حذف ناخالصی‌ها، آلاینده‌ها و میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا از آب است.
مدل تصفیه آب شهری معمولاً شامل مراحل زیر است:
در اولین مرحله مواد شیمیایی به آب اضافه می‌شود تا ذرات و ناخالصی‌ها به‌هم چسبیده شوند و ذرات بزرگ‌تری به نام لخته تشکیل دهند.
سپس آب در مخازن بزرگ بدون مزاحمت رها می‌شود و به لخته‌ها اجازه می‌دهد در اثر گرانش ته نشست کنند. این فرآیند که به‌عنوان رسوب شناخته می‌شود، به حذف جامدات معلق کمک می‌کند.
پس از ته نشینی، آب از فیلترهای مختلفی مانند فیلترهای شنی، فیلترهای کربن فعال و فیلترهای چندگانه عبور می‌کند تا ذرات معلق کوچک‌تر، میکروارگانیسم‌ها و برخی ترکیبات آلی محلول را حذف کند.
در این مرحله برای اطمینان از سالم بودن آب برای مصرف و عاری از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا، فرآیند ضد عفونی انجام‌می‌شود. کلر، ازن، اشعه ماوراء بنفش (UV) یا سایر مواد ضدعفونی کننده برای کشتن یا غیرفعال کردن هر گونه پاتوژن باقی مانده اضافه می‌شود.
سپس بسته به ویژگی‌های آب منبع، ممکن است برای تنظیم سطح اسیدیته یا قلیاییت و کاهش سختی آب، تنظیم pH و فرآیندهای نرم شدن مورد نیاز باشد.
اما در برخی موارد، مراحل تصفیه اضافی مانند فیلتراسیون غشایی، اکسیداسیون پیشرفته، اسمز معکوس، یا جذب کربن فعال ممکن است برای افزایش بیشتر کیفیت آب به کار گرفته شود.
پس از فرآیند تصفیه فاضلاب
پس از فرآیند تصفیه فاضلاب، معمولاً سه نوع آب قابل‌تولید وجود دارد:
پساب تصفیه‌شده: این خروجی اولیه تصفیه خانه‌های فاضلاب است. پساب تصفیه‌شده به آبی اطلاق می‌شود که فرآیندهای مختلف تصفیه را برای حذف ناخالصی‌ها و آلاینده‌ها طی کرده است. این فرآیندها ممکن است شامل روش‌های تصفیه فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی مانند غربالگری، ته نشینی، فیلتراسیون، ضد عفونی و اکسیداسیون پیشرفته باشد. پساب تصفیه‌شده معمولاً به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها یا اقیانوس‌ها رها می‌شود و باید استانداردهای نظارتی برای کیفیت آب را رعایت کند.
آب بازیافتی: آب بازیافتی که به نام آب بازیافتی یا آب استفاده مجدد نیز شناخته می‌شود، خروجی ثانویه تصفیه خانه‌های فاضلاب است. این نوع آب برای رعایت استانداردهای خاص برای مصارف غیر شرب تحت تصفیه بیشتری قرار می‌گیرد. آب بازیافتی عمدتاً برای آبیاری مزارع کشاورزی، محوطه‌سازی، فرآیندهای صنعتی و تغذیه آبخوان ها استفاده و برای مصرف مستقیم انسان در نظر گرفته نشده است؛ اما برای اهداف مختلف دیگر بی‌خطر و مناسب است.
لجن: لجن محصول فرعی فرآیند تصفیه فاضلاب است. این مخلوط نیمه جامد حاوی آب، مواد آلی و جامدات باقیمانده است که در طی فرآیند تصفیه حذف می‌شوند. لجن تحت تصفیه بیشتر، مانند هضم بی هوازی یا آبگیری قرار می‌گیرد تا حجم آن کاهش یابد و جابجایی و دفع آن بهبود یابد. بسته به‌روش‌های خاص تصفیه مورد استفاده، لجن را می‌توان بیشتر به جامدات زیستی برای استفاده در کشاورزی تبدیل کرد یا در محل دفن زباله دفع کرد.
توجه به این نکته مهم است که کیفیت و ویژگی‌های پساب تصفیه‌شده و آب بازیافتی بسته به سطح تصفیه و فرآیندهای خاص مورد استفاده در یک تصفیه خانه فاضلاب خاص می‌تواند متفاوت باشد. هدف از تصفیه فاضلاب حذف آلاینده‌ها و حفاظت از سلامت انسان و محیط‌زیست با اطمینان از دفع ایمن یا استفاده مجدد از فاضلاب است
از تصفیه فاضلاب شهری چه می دانیم؟
با طی کردن مراحل فوق، مواد مختلفی از فاضلاب حذف می‌شوند که منجر به بالا بردن کیفیت خروجی تصفیه خانه می‌گردند. در حالت کلی از ورود فاضلاب به تصفیه‌خانه‌ها چند هدف وجود دارد که عبارتند از:
حذف مواد جامد و ذرات معلق از قبیل تکه‌های چوب، پارچه، پلاستیک و غیره حذف ذرات معلق بین 1 تا 2 میلیمتر از قبیل دانه‌های شن و ماسه از بین بردن باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها با روش‌های بیولوژیکی مانند پاتوژن‌ها و مواد مغذی از بین بردن آلاینده‌های آلی و معدنی مانند پاک کننده ها و سموم کشاورزی از بین بردن فلزات سنگین و مضر برای بدن حذف مواد معدنی محلول مانند کلسیم و سدیم در فاضلاب و پساب.تصفیه آب نه‌تنها ایمنی آب آشامیدنی را تضمین می‌کند، بلکه در صنایع،کشاورزی و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی که در آن آب خالص ضروری است، نقش حیاتی ایفا می‌کند. آب تصفیه‌شده برای تولید محصولات دارویی، نوشیدنی‌ها، پردازش مواد غذایی، آبیاری و سیستم‌های خنک کننده برای جلوگیری از آسیب یا آلودگی مورد نیاز است. به‌طور خلاصه، تصفیه آب برای حفظ سلامت انسان با حذف آلاینده‌ها و ناخالصی‌ها از آب انجام‌می‌شود و آن را برای نوشیدن و کاربردهای مختلف دیگر مناسب می‌کند.
کارشناسان مدیریت فاضلاب در مورد ضرورت نیاز به تصفیه منابع آبی ناشی از مصارف مختلف به‌دلایل زیر اتفاق‌نظر دارند:
بیماری‌های منتقله از طریق آب خطر قابل توجهی برای سلامت عمومی به‌همراه دارند. تصفیه مناسب آب نقش حیاتی در از بین بردن باکتری‌های مضر، ویروس‌ها، انگل‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا دارد که می‌توانند باعث بیماری‌هایی مانند وبا، اسهال خونی، حصبه و هپاتیت شوند.
دسترسی به آب آشامیدنی تمیز و سالم برای بقای انسان ضروری است. فرآیندهای تصفیه آب، آلاینده‌ها، از جمله آلاینده‌های شیمیایی، فلزات سنگین و ترکیبات آلی را حذف می‌کنند و تضمین می‌کنند که آب استانداردهای کیفی را رعایت کرده و برای مصرف بی‌خطر است.
فاضلاب و فاضلاب تصفیه نشده حاوی آلاینده‌هایی هستند که می‌توانند به اکوسیستم‌ها آسیب جدی وارد کنند. تصفیه آب قبل از تخلیه آن به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها یا اقیانوس‌ها سطح آلودگی را کاهش می‌دهد و اثرات منفی بر زندگی آبزیان و سلامت کلی محیط را به حداقل می‌رساند.
با افزایش کمبود آب جهانی، استفاده بهینه و حفظ منابع آب بسیار مهم است. سیستم‌های بازیافت و استفاده مجدد آب، که از طریق فرآیندهای تصفیه مؤثر تسهیل می‌شوند، امکان حفظ منابع آب شیرین را فراهم می‌کنند و از شیوه‌های مدیریت آب پایدار حمایت می‌کنند.
تصفیه آب در کشاورزی برای اطمینان از آبیاری ایمن محصولات و مدیریت دام حیاتی است. تصفیه فاضلاب برای مصارف کشاورزی وابستگی به منابع آب شیرین را کاهش می‌دهد، آلودگی محیطی را به حداقل می‌رساند و از بهره وری محصول حمایت می‌کند.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تصفیه آب دارای مزایای اقتصادی قابل توجهی است. دسترسی به آب سالم با کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی مرتبط با بیماری‌های ناشی از آب، افزایش بهره وری و جذب سرمایه‌گذاری و گردشگری، توسعه اجتماعی-اقتصادی را به پیش می‌برد.
از آنجایی که تغییرات آب و هوایی تنش آبی را تشدید می‌کند، نیاز به سیستم‌های تصفیه آب قابل‌اعتماد و انعطاف‌پذیر بیشتر می‌شود. این سیستم‌ها می‌توانند به مقابله با چالش‌های ناشی از تغییر الگوهای بارش، افزایش آلودگی آب و کمبود آب ناشی از عوامل مرتبط با آب و هوا کمک کنند. به‌طور کلی، کارشناسان قویاً از اجرای فرآیندهای قوی تصفیه آب برای تضمین حفاظت از سلامت عمومی، حفاظت از محیط‌زیست و مدیریت پایدار منابع آب حمایت می‌کنند.
تصفیه آب یک مسئله حیاتی در تهران و سایر کلان شهرها
تصفیه آب یک مسئله حیاتی در تهران و سایر کلان شهرها است، زیرا در دسترس بودن آب آشامیدنی تمیز و سالم برای سلامت و رفاه عمومی ضروری است. برای رفع این نگرانی، اقدام‌هایی باید انجام شود:
بهبود امکانات زیربنایی: سرمایه‌گذاری در توسعه و نگهداری تصفیه‌خانه‌ها و شبکه‌های توزیع آب ضروری است. ارتقا تأسیسات موجود و ساخت تأسیسات جدید فرآیندهای تصفیه کارآمد و تحویل مطمئن آب پاک به ساکنان را تضمین می‌کند. اجرای فناوری‌های پیشرفته فیلتراسیون: فناوری‌های مدرن تصفیه آب مانند فیلترهای کربن فعال، اسمز معکوس، و ضدعفونی UV می‌توانند به‌طور مؤثر آلاینده‌ها را از منبع آب حذف کنند. این تکنیک‌ها باید در سیستم‌های تصفیه موجود برای افزایش کیفیت آب تصفیه‌شده پیاده سازی شوند. تقویت نظارت بر کیفیت آب: نظارت و آزمایش منظم کیفیت آب برای شناسایی هرگونه خطر یا آلاینده بالقوه ضروری است. مقامات باید یک سیستم نظارت قوی ایجاد کنند تا اطمینان حاصل شود که آب تصفیه‌شده با استانداردهای کیفی مورد نیاز مطابقت دارد. افزایش آگاهی عمومی: آموزش مردم در مورد اهمیت حفظ آب و استفاده صحیح می‌تواند به کاهش آلودگی و حفظ منابع آب کمک شایانی کند. کمپین‌های آگاهی‌بخشی می‌توانند شیوه‌های مصرف مسئولانه آب را ترویج کنند، از آلودگی جلوگیری کنند و افراد را به حمایت از طرح‌های تصفیه آب تشویق کنند. تشویق به تصفیه و استفاده مجدد از فاضلاب: اجرای سیستم‌های تصفیه و استفاده مجدد فاضلاب می‌تواند بار منابع آب شیرین را کاهش دهد. پساب تصفیه‌شده را می‌توان برای مصارف غیر شرب مانند آبیاری، صنایع و فضاهای عمومی استفاده‌کرد و در نتیجه تقاضا برای آب شیرین را کاهش داد. مقررات سخت‌گیرانه و اجرا: مقررات سخت‌گیرانه در مورد دفع زباله‌های صنعتی و کنترل آلودگی باید اجرا و به‌شدت اجرا شود. صنایع باید ملزم شوند پساب‌های خود را قبل از رهاسازی در آب‌ها تصفیه کنند و در نتیجه آلودگی منابع آب را به حداقل برسانند. همکاری با سازمان‌ها و کارشناسان بین‌المللی: تهران می‌تواند به‌دنبال همکاری با سازمان‌ها و کارشناسان بین‌المللی در زمینه تصفیه آب باشد. این می‌تواند دسترسی به تخصص فنی، بهترین شیوه‌ها و فرصت‌های بودجه برای پشتیبانی از اجرای سیستم‌های تصفیه مؤثر را فراهم کند. تحقیق و نوآوری: ابتکارات تحقیق و توسعه مستمر باید برای کشف تکنیک‌ها و راه حل‌های نوآورانه برای تصفیه آب تشویق شود. سرمایه‌گذاری در تحقیق می‌تواند به کشف روش‌های تصفیه کارآمدتر و مقرون به صرفه تر منجر شود.در پایان، پرداختن به چالش‌های تصفیه آب در تهران و سایر شهرهای بزرگ نیازمند رویکردی جامع شامل توسعه زیرساخت‌ها، فناوری‌های پیشرفته، آگاهی عمومی، استفاده مجدد از فاضلاب، مقررات سخت‌گیرانه، همکاری‌های بین‌المللی و ابتکارات تحقیقاتی است. با اجرای این اقدامات می‌توان به هدف تأمین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی برای مردم دست‌یافت.
پایان پیام /
منبع: فارس
کلیدواژه: تصفیه فاضلاب محیط زیست تغییرات آب و هوایی میکروارگانیسم ها منابع آب شیرین آب شیرین را کاهش سیستم های تصفیه پساب تصفیه شده کاهش می دهد تصفیه خانه ها استفاده مجدد فرآیند تصفیه سرمایه گذاری تصفیه فاضلاب تصفیه آب حفظ منابع آب آلاینده ها آب آشامیدنی آب بازیافتی سلامت عمومی فلزات سنگین شهرهای بزرگ بین بردن زیرساخت ها ناخالصی ها رودخانه ها کلان شهرها برای مصارف محیط زیست دریاچه ها بیماری زا قابل توجه سیستم ها کیفیت آب جهانی آب شیوه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۷۰۵۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
منافع شخصی دلیل عدم عمل به قانون در شهرداری ها / استمرار کاهش کیفیت زندگی در کلانشهرها و شهرها /نتایج وخیم عدم مشارکت در انتخابات شوراها
محمدجواد محمدحسینی: نقش مدیریت شهری در توسعه شهر و کشور حیاتی است، از این رو شامگاه جمعه، ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ در خانۀ «گفتارها» در شبکۀ اجتماعی کلابهاوس، به مناسبت روز معمار، نشستی با عنوان «تهران، شهری برای همه؛ آسیب‌شناسی توسعه و ارتقاء کیفیت زندگی در تهران و کلانشهرهای ایران» با سخنرانی دکتر پیروز حناچی، شهردار سابق تهران و دبیر اسبق شورای عالی شهرسازی برگزار شد. جلسۀ این هفتۀ خانۀ گفتارها که با تلاش مجید تفرشی، مؤسس و مدیر این خانه و با اجرای محمدرضا مهاجر برگزار شد، بیش از سه ساعت و نیم به طول انجامید و حناچی در سخنرانی خود به آسیب‌شناسی مدیریت شهری از ابعاد مختلف پرداخت و همچنین به سوالات حضار که غالباً مربوط به عملکرد وی در دوران تصدی مدیریت شهری بود، پاسخ گفت. در ادامه خلاصه‌ای از سخنان وی خواهد آمد و همچنین برخی از پاسخ‌های او به سوالات حضار جلسه نیز ذکر خواهد شد:
چرا گاهی مدیریت شهری به ضد خود تبدیل می‌شود؟
سوال اساسی این است که آیا دهه‌های آتی کیفیت زندگی شهری در تهران و دیگر کلانشهرهای ایران بهتر می‌شود یا خیر؟ به این سوال نمی‌توان محکم و به‌درستی پاسخ داد. زیرا تجربه نشان داده است ما با شدت زیادی در حال استفاده از منابع موجود هستیم؛ اما به‌تناسب این استفاده، افزایش کیفیت زندگی را به شهر برنمی‌گردانیم. یک دلیل این عدم تناسب به سیاست‌های بالادستی در مدیریت شهری و یک دلیل آن نیز به خود مدیریت شهری برمی‌گردد.
من در سال‌های ۸۰ تا ۸۴ و ۹۲ تا ۹۶ دبیر شورای عالی شهرسازی بودم. شورایی که بالاترین مرجع برای سیاست‌گذاری شهرها است، طرح‌های جامع شهری در اینجا به تصویب می‌رسد و وظیفه نظارت عالی بر اجرای سیاست‌ها را نیز بر عهده دارد. در این شورا به این نتیجه رسیدم که حتی اگر بهترین طرح‌ها در این شورا تصویب شود، در مقام اجرا با مشکلات و موانع زیادی روبه‌رو هستیم. مسئله جالب دیگری که در آن شورا به آن رسیدیم، این بود که مدیران پایین‌دستی نه‌تنها این سیاست‌ها را اجرا نمی‌کنند، بلکه خودشان مانع اجرا هستند. در یک آسیب‌شناسی متوجه شدیم دلیل این مسئله عدم مشارکت تمام گروه‌های ذی‌نفع در طراحی این سیاست‌هاست. بعدها تلاش شد این آسیب رفع شود.
حالا سوال این است که چرا مدیریت شهری که خود باید حافظ منافع شهری شهروندان و ضامن کیفیت‌بخشی به شهر باشد، گاهی عکس این وظیفه عمل می‌کند و ممکن است ارزش‌های شهر از جمله باغات شهر را از بین ببرد، ممکن است مواریث تاریخی شهر را حفظ نکند و همه منابع موجودِ در اختیار را مصرف کند. البته مدیران شهری در کلام، منکر چنین چیزی هستند ولی در واقعیت همینطور است. خود من در دوران مسئولیتم در دبیرخانه به این سوال فکر می‌کردم؛ در دوره اول دبیرخانه آن را تجربه و در دوره دوم در صدد چاره برآمدم. پس سوال این است که چرا گاهی مدیریت شهری به ضد خود تبدیل می‌شود؟ ممکن است پروژه‌هایی تک‌تک در برخی شهرها اجرا شود، اما اینگونه نیست که اجرای پروژه‌ها به‌طور مستمر به کیفیت‌بخشی شهر می‌انجامد. در پاسخ به این سوال به یک سری مشکلات ساختاری برخورد کردیم و لذا خصوصاً در دورۀ دوم دبیرخانه سعی کردیم گلوگاه‌ها را بررسی کنیم و بر همین اساس گاهی شهرداران کلانشهرها را دعوت و از آنها بازخواست می‌کردیم. خاطرم هست که در یکی از استانها حجم زیاد مصوبات کمیسیون ماده ۵ محل بحث ما بود. وظیفه اصلی شورای عالی شهرسازی بود که وقتی تغییرات برنامه، اساس طرح جامع را تحت تأثیر قرار دهد، مغایرت اساسی اعلام کند و جلوی آن را بگیرد.
اما ریشه اصلی مشکل به این برمی‌گردد که ما در اداره امور شهر منابع محدود و آرزوهای طولانی و برنامه‌های زیادی داریم و در چنین شرایطی باید پروژه‌ها را اولویت‌بندی کنیم؛ اما وقتی پروژه‌هایی که در اولویت نیستند و منابع زیادی را مصرف می‌کنند، اجرا شوند، نه‌تنها در جهت چشم‌انداز طرح جامع حرکت نمی‌کنیم، بلکه هر روز دورتر و دورتر می‌شویم. از این جهت من دو ویژگی اصلیِ «داشتن برنامه» و «قانونی حرکت کردن» را لازمه حرکت مدیریت شهری می‌دانم. این دو نکته اگرچه بدیهی است، ولی به‌راحتی زیر پا گذاشته می‌شود. به نظر من عدم رعایت این دو نکته به دلیل منافع شخصی و گروهی است و نه دلایل سیاسی. و البته معمولا برای تحقق آن از ابزارهای رقابت سیاسی استفاده واز پوشش آن استفاده می‌شود.
انضباط مالی شهرداری‌ها
اصلی‌ترین چالشی که مدیریت شهری با آن مواجه است و روی کیفیت زندگی در شهرها تأثیر مستقیم می‌گذارد، عدم تراز هزینه‌ها و درآمدهاست؛ حل مسئله تراز، هم به نهادهای حاکمیتی و هم به شورای شهر برمی‌گردد. شواری شهر علاوه بر نظارت، باید درآمدها را در بودجه جوری تنظیم کند که سالم، پایدار و کم‌عارضه باشند و هزینه‌ها هم طبق ضابطه و در جای خود و معطوف به اولویت‌های شهر باشد و نظارت بر این مسئله مهمترین وظیفه شورای شهر است. اگر این وظیفه به‌درستی عمل نشود، شهردار و اعضای شورای شهر به قسمی که خورده‌اند، پشت کرده‌اند. در قانون اساسی به جز خود مجلس و دولت و قوه قضائیه که می‌توانند برنامه‌هایشان را در قالب لایحه و طرح تهیه و تصویب کنند، شورای عالی استانها نیز که متشکل از ترکیب کشوری اعضای شوراهای شهر است، این اختیار را دارد که بتواند لوایحی به مجلس برای تصویب تقدیم کند این یعنی شوراها در قانون اساسی یک رکن هستند و از این ظرفیت ما هنوز استفاده خوبی نکردیم.
با این نگاه (درآمدهای سالم و پایدار و هزینه‌های قاعده‌مند)، در دوره‌ای که مسئولیت مدیریت شهری را بر عهده داشتیم، ادعایمان این بود که با برنامه و مبانی نظری با شهر مواجه شده‌ایم و سعی کرده‌ایم همه برنامه‌ها مبتنی بر این نگاه باشد؛ اگر برخی پروژه‌ها بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت، مبتنی بر همین نگاه بود؛ مثلاً توسعه قلمروی عمومی، توسعه مسیرهای پیاده و دوچرخه با هدف کاهش آلودگی هوا و توسعه حمل و نقل عمومی، اصلی‌ترین پروژه ما بود؛ البته توسعه حمل و نقل عمومی قبل از ما هم جزو پروژه‌های اصلی بود.
با همین نگاه بودجه باید طوری بسته شود که حداکثر منابع مالی و کمترین هدررفت را داشته باشد؛ همچنین ماموریت‌هایی که به ما مربوط نیست انجام نشود؛ ایده‌آل آن است که امور جاری شهرها از منابع سالم و مستمر و کم‌عارضه تأمین شود؛ اگر این گونه نشود شرایط ناپایدار می‌شود.در سال ۹۲ روی منابع مالی شهرداری‌های سه کلانشهر تهران، شیراز و اصفهان مطالعه‌ای انجام دادیم. طبق این مطالعه، به‌طور میانگین ۷۹ درصد درآمد شهرداری‌ها از عوارض اخذشده از ساخت و ساز تأمین شده بود.
زمانی که ما مسئولیت مدیریت شهری را بر عهده داشتیم، در زمینه تأمین منابع مالی شهرداری‌ها دو اقدام انجام شد: اولاً بر اساس پایان‌نامه دکترایی که در دانشگاه هنر اصفهان توسط دکتر رنانی راهنمایی شده بود، تحت عنوان «تأمین منابع مالی پایدار برای شهرها» در دولت لایحه‌ای تنظیم شد و به مجلس رفت و قانون شد (هدف این بود که شهرها برای تأمین مالی مجبور نشوند ارزش‌هایشان را بفروشند) و ثانیاً در انتهای دولت آقای روحانی سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده یک درصد اضافه شد که تأثیر بسزایی در تأمین منابع مالی پایدار برای شهرداری‌ها دارد.
در زمینه هدررفت منابع هم یکی از مسائل مهم، تعداد بالای کارمندان شهرداری و سنگینی بدنه نیروی اسانی است که اگر کارآمدی کافی هم نداشته باشند، ضرر بیشتری وارد می‌شود. تعداد پست‌های مصوب شهرداری ۱۵۷۰۰ مورد است؛ در سال ۸۴ پرسنل شهرداری ۲۰ هزار نفر بود؛ در سال ۹۶، ۶۷ هزار نفر شده بودند و وقتی که ما شهرداری را تحویل دادیم این عدد به ۵۹۰۴۷ نفر رسید؛ ما کسی را بیرون نکردیم؛ اما به طور طبیعی از هر سه نفری که بیرون رفتند یک نفر جایگزین شد؛ برای جذب افراد هم برای اولین بار یک کنکور با رقابت ۲۴۰ نفره تحت عنوان دستیاران مدیران برگزار کردیم و طی آن بهترین‌های دانشگاه‌های کشور را جذب کردیم.
کنترل نشدن این موضوع (تعداد پرسنل) به معنای دور شدن از اهدافی است که در ابتدا ترسیم شده‌اند. به نظر من اصلی‌ترین وظیفه اعضای شورای شهر کنترل این چنین گلوگاه‌هایی نظیر کنترل مخارج است؛ اگر این اتفاق نیفتد یعنی دارد برای حقوق دادن یا برای اجرای پروژه‌هایی که اولویت ندارند، شهرفروشی می‌شود.
وابستگی زیاد بودجه به ساخت و ساز باعث می‌شود ضوابط شهری زیر پا گذاشته شود و جدی گرفته نشود. روزی که شهر را تحویل گرفتیم، وابستگی بودجه شهر تهران به درآمدهای حاصل از ساخت و ساز نزدیک ۸۰ درصد بود و وقتی شهرداری را تحویل دادیم این وابستگی به زیر ۵۰ درصد رسیده بود. اگر شعار توسعه حمل و نقل عمومی بدهیم، نمیشود پروژه‌های با اولویت بالای ما، توسعه مسیرهای جاده‌ای و شریان‌های خارج از برنامه در داخل وحریم شهر باشد و ما در انتهای برنامه دیدیم میزان اختصاص بودجه ما به حمل و نقل عمومی به نسبت ایجاد شریان‌های شهری (البته نه آن‌هایی که داخل طرح جامع هستند) نزدیک سه‌وهفت‌دهم برابرِ نسبت توسعه مسیرهای سواره شده است؛ همچنین برای تحقق این نگاه، هزینه‌های جاری اداره شهر را ۴۰ درصد کم کردیم و کارهایی را که به ما مربوط نبود، انجام ندادیم. تلاش کردیم شهر را بهینه اداره کنیم و تراکم نفروشیم و میزان وابستگی به درآمدهای ناشی از شهرسازی را متعادل کنیم. همه این اتفاقات در شرایط کرونا رخ داد؛ پس به طریق اولی در شرایط عادی نیز امکان‌پذیر است.
اهمیت مشارکت مردم در مدیریت شهر
ما مدیرانی در کلانشهرها داشتیم که می‌گفتند ما این شهر را با ۲۵ سرمایه‌گذار اداره می‌کنیم. اگر چنین حرفی عملی شود، پیامدش این است که باقی شهروندان (میلیون‌ها شهروند) هیچ حقی در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برای شهر نخواهند داشت. در شهر سه دسته امر تأثیرگذار وجود دارد: ۱- تصمیمات مدیران ارشد؛ ۲- منافع سرمایه‌گذاران: شهر بدون سرمایه‌گذاری اداره نمیشود؛ ۳- منافع عمومی و بلندمدت شهروندان. ما معمولاً حوزه سوم را نادیده می‌گیریم؛ مشارکت مردم در انتخابات شورای شهر از همین جهت است که اهمیت دارد؛ در صورت مشارکت پایین گاهی شاهد آن هستیم که پروژه‌هایی به اجرا در می‌آید که منطق قوی پشت آن وجود ندارد و در جهت تأمین منافع یک عده خاص است و این، ناشی از نادیده گرفته شدن حوزه سوم است. ارتباط معنی‌داری بین میزان مشارکت مردم در انتخابات و کیفیت اداره شدن شهر وجود دارد.
ما در دوره مسئولیت شعاری مطرح کردیم با عنوان «تهران؛ شهری برای همه». این پیام را دایم تکرار می کردیم که تهران متعلق به تمام شهروندانش است. در دنیا نیز همین را قبول دارند که شهرهای موفق شهرهایی هستند که میزان بیشتری از امکانات و حوزه قلمرو عمومی را برای شهروندان قرار داده‌اند تا بیشترین تعداد شهروندان بتوانند از منافع شهر بهره‌مند شوند. اگر ما بودجه را بر اساس ساخت و ساز ببندیم و بهره‌گیری از منافع شهر را فقط برای عده‌ای خاص فراهم کنیم از این هدف دور می‌شویم.
حال با حاکمیت چنین نگاهی یعنی بهره‌مندی حداکثری شهروندان از منافع، جنس برنامه‌های عمرانی هم تغییر می‌کند. مثلاً با این نگاه، اگر هدف ما توسعه حمل و نقل عمومی باشد، پروژه مابه‌ازای آن توسعه مسیرهای پیاده و دوچرخه، توسعه قلمروهای عمومی (مانند ایجاد میدان‌گاه‌ها در جای‌جای شهر با هدف ایجاد آرامش و گذراندن اوقات فراغت شهروندان)، توسعه فضای سبز در فضای شهری و جلوگیری از تخریب باغات می‌شود. ما در دوران مسئولیت جریمه سنگینی برای قطع درختان در نظر گرفتیم که باعث ناراحتی عده‌ای از مردم هم شد؛ ولی جریمه دریافتی را فقط به توسعه فضای سبز اختصاص دادیم؛ از این محل ۲۰ پارک محله‌ای، خصوصاً در جاهایی که بحران فضای سبز در آن منطقه داشتیم، درست و همچنین درختان خیابان ولیعصر را احیا کردیم.
مخلص کلام اینکه اگر برنامه و برای اجرای برنامه‌ها مبانی نظری قوی داشته باشیم و پروژه‌ها با اولویت انجام شوند و مطابق چشم انداز ۱۰ سال یا ۲۰ سال بعد ما باشند، بعدها از مدیریت شهری قضاوت خوبی خواهد شد؛ و الا نظام مدیریت شهری دچار روزمرگی و سردرگمی می‌شود و منابع را در جایی استفاده خواهد کرد که اولویت ندارند.
تأثیر تحریم بر حمل و نقل عمومی در شهر
قبل از شرایط تحریم، یک تقسیم کاری بین دولت و شهرداری‌ها بود؛ به این معنا که دولت هزینه‌های ارزی حمل و نقل عمومی مثل تأمین واگن و خرید اتوبوس را تقبل می‌کرد و شهرداری هم کارهای زیربنایی و سیویل مثل تونلینگ و ساخت ایستگاه‌ها را انجام می‌داد. از زمانی که فشار تحریم جدی‌تر شد، عملاً این همکاری دچار وقفه شد. آخرین واگن‌هایی که به تهران آمد، مربوط به زمان ما بود. قبلاً ۷۸ واگن خریداری شده بود که تبدیل به ۱۷ قطار شهری شد . بعد از آن دیگر قطاری نیامد. تهران برای اینکه به سهم ۵۰ درصدی مترو در حمل و نقل عمومی دست پیدا کند، نیازمند حداقل دو برابر واگن‌های موجود است. چون دولت دیگر نتواست این کار را انجام دهد، همه این بار روی دوش شهرداری قرار گرفته و نظام مدیریت شهری نمی‌تواند به‌تنهایی موضوعی را که جنبه حاکمیتی دارد، انجام دهد. نباید هم این کار را بکند؛ چون مجبور می‌شود تمام سرمایه‌های خود را برای این منظور بفروشد.
وقتی از حمل و نقل عمومی و جنبه حاکمیتی آن صحبت می‌کنیم، در واقع از مدیریت ۵ میلیون سفر روزانه درون‌شهری سخن می‌گوییم. این موضوع، حاکمیتی است و تأثیر مستقیم روی ترافیک و آلودگی هوا دارد. نمیشود نظام مدیریت شهری را در این زمینه تنها گذاشت. کاری که ما تلاش کردیم در شرایط تحریم انجام دهیم این بود که علاوه بر تلاش جهت به نتیجه رساندن ۶۳۰ واگنی که قراردادش بسته شده بود، برای اولین بار قطار داخلی را با دانش فنی و مهندسی داخلی و با همکاری جهاد دانشگاهی و معاونت فناوری ریاست جمهوری، هفت واگن قطار داخلی ساختیم. واگن‌سازی یک نیاز واقعی در کشور است که پایه آن هم در کشور گذاشته شده و اگر قراردادهایی که در این زمینه بسته شده، پیگیری شود، به نتیجه خواهد رسید.
جمع‌بندی
فرمایش امیرالمومنین علی علیه السلام این است که خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده در کجا قرار دارد و به کجا می‌خواهد برود. این جمله روح مدیریت استراتژیک است. باید دانست چه مسیری طی شده و به‌درستی آسیب‌شناسی کرد و الان در چه جایگاهی قرار داریم و چه چشم‌اندازی در پیش داریم. اگر مدیری، مخصوصاً در کلانشهرها، چنین نگاهی نداشته باشد و چشم‌اندازی قانونی برای خودش تعریف نکرده باشد و خود را در چهارچوب قانون نبیند و فراتر از قانون عمل کند، کاری جز اتلاف منابع و اتلاف وقت نکرده است. داشتن مبانی نظری مشخص و هم‌جهت کردن بردارهایی که ما را به سمت آن چشم‌انداز به حرکت می‌اندازد، یک اصل است و تجربه دنیا هم نشان داده، چنین چیزی واقعیت دارد و بسیار مؤثر است . مدیر شهری که برای شهر آرزو نداشته باشد، شما را به ناکجاآباد خواهد برد. داشتن هدف مشخص می‌تواند ما را از این دور باطل نجات دهد و چنین چیزی هم محقق نمیشود جز با اینکه سازوکار، بودجه و نظارت جدی متناسب با هدف هم محقق شود.
پاسخ‌های حناچی به برخی سوالات
کمک شهرداری به مساجد، حسینیه‌ها و تکایا اگر با مصوبه شورا باشد و در بودجه شهرداری آمده باشد قانونی است و می‌تواند انجام شود. در مورد قضایای اخیر (مثل پارک قیطریه) هم باید گفت که شهرداری یک سازمان اجتماعی است؛ تدبیر اقتضاء می کند که این سازمان اجتماعی با حداکثر وفاق عمومی اداره شود؛ شهردار و مدیریت شهری برای شهر مثل یک پدر هستند؛ آنجا که حساسیت وجود دارد یا باید با اقناء افکار عمومی کار را پیش ببرد و یا اینکه از کاری که می‌خواهد انجام شود، استنکاف کرد. من زمانی که دبیر شورای عالی شهرسازی بودم جلوی پارکینگ حقانی را گرفتم؛ چون بر خلاف برنامه‌های مصوب شورای عالی شهرسازی در خصوص نوسازی تپه‌های عباس‌آباد انجام شده بود؛ حتی طرح مجددی تهیه شد تا این کار بازبینی قرار بگیرد؛ پس متعلق به دورۀ ما نبود. در مورد خانۀ وارطان باید بگویم که اساساً مالکیت این خانه برای وزارت راه و شهرسازی است؛ قبل از دورۀ ما کارش آغاز شده بود و ما کمک کردیم به عنوان یک فضای عمومی مورد استفاده قرار بگیرد؛ نه فقط خانۀ وارطان، بلکه در منطقه ۶ حدود ۲۴۰ مورد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را داشتیم که خانه‌های قدیمی را مرمت کرده بودند و ما با همکاری شورا به منطقه گفتیم با این‌ها مثل واحدهای تجاری برخورد نکنید و همین کار باعث شده بود تعداد زیادی خانه مرمت و کافه گالری ایجاد شود؛ این‌ها تحت تأثیر خانۀ هنرمندان و فضای فرهنگی منطقه ۶ قرار گرفته بودند؛ پس این جریان نشان داد که اگر سیاست‌ها درست باشد و معقول انتخاب شود می‌تواند تبدیل به یک جریان عمومی برای کیفیت‌بخشی به شهر شود. حناچی در پاسخ به سوالی در مورد سرانجام ۶۸ باغ تهران که تنها بازمانده‌های باغ‌های بزرگ شمال تهران بودند، گفت: تعدادشان از ۶۸ مورد بیشتر است؛ فکر کنم بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ مورد بود و ما تا وقتی بودیم به این‌ها پروانه ندادیم. به هر حال قطاری که با ۲۰۰ کیلومتر سرعت در حرکت است، آنی نمی‌ایستد و با طی کردن مسیری، متوقف می‌شود. متأسفانه ضوابط برج‌سازی تئوری جذابی داشت، اما در عمل آن اتفاقی که در تئوری پیش‌بینی شده بود، نیفتاد. مثلاً دوستان می‌گفتند ۳۰ درصد سطح را در باغات اشغال بدهیم تا ۶۰ درصد دیگر سالم بماند، اما در عمل چنین چیزی اتفاق نیفتاد. قبلاً هم به باغات پروانه داده نمی‌شد و این محصول پیگیری‌های شورای شهر دوم بود که در دوره سوم به اجرا درآمد و بیش از ۱۰۰ هکتار از باغات تهران که خیلی از آنها باغات تاریخی بودند، از بین رفت. ما آن ضوابط را اصلاح کردیم. برای بعد از این، تکلیف معلوم است؛ مگر اینکه مجددا در مراجع تصمیم‌گیری تغییری حاصل شود. من شنیدم که بعد از ما تمام پروندهایی که ما در کمیسیون ماده ۵ رد کرده بودیم، مجددا طرح شده و مصوبه گرفته است. اینکه ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور در شهر تهران که حدود۲ تا۳ درصد از مساحت کشور را در بر می‌گیرد تجمیع شود و به گردش در آید، تبعات دارد؛ مثلاً تمام منابع آب به سوی تهران و شهرهای اطراف آن هدایت می‌شود. به عنوان راهکار، ما نمی‌گوییم فقرا را از شهر بیرون کنیم؛ اما می‌توانیم با شرایط زندگی بهتر و اقتصادی‌تر شریطی فراهم کنیم که ساکنان کلانشهر، شهرهای اقماری را برای زندگی انتخاب کنند. نسخه بین‌المللی در مورد کلان شهرها هم همین است که جمعیت و فعالیت به عرصه وسیع‌تری منتقل شود. برای این کار باید حمل و نقل از شهرهای اقماری به کلانشهر آسان‌تر شود و هزینه‌های زندگی در شهرهای اقماری پایین‌تر بیاید تا مردم به دلخواه خود به این شهرها مهاجرت کنند؛ در مرحله دوم هم باید وابستگی به کلانشهر کمتر شود و شهرهای اقماری کم‌کم مستقل شوند. این، نیازمند سیاست‌گذاری دولت برای عدم تمرکز است و باید در نظر داشت که اصلی‌ترین انگیزه برای مهاجرت به تهران وکلانشهرها اشتغال ومسائل اقتصادی است. یکی از موضوعاتی که ما دنبال کردیم، استفاده از فضاهای صنعتی رهاشده در شهر بود؛ این فضاها اگر رها شوند، تبدیل به یک تهدید می‌شوند؛ زیرا اینقدر ناامن می‌شوند که در طول روز هم کسی جرئت تردد به آنها را ندارد. در دوره ما سه تجربه تعقیب شد: اول، تبدیل یک کارخانه به مرکز نوآوری آزاد بود؛ مکانی برای شرکت‌های دانش بنیان طبق نگاه قدیمی که همه چیز را تجاری می‌بیند، چنین کاری میسر نبود. دوم، تبدیل کارخانه سیمان ری به موزه صنعت سیمان وجاذبه گردشگری بود. کارخانه سیمان ری در سال ۱۳۱۲ افتتاح شد و اواخر دهه ۶۰ از کار افتاد و متروک شد سند آن به نام دولت بود و ما از دولت خواستیم آن را به شهرداری منتقل کند و طی یک اجاره ۳۰ ساله به شهرداری منتقل شد. سوم، تبدیل یکی از کارخانجات صنعتی متروک در مرکز شهر تهران که به یک مکان فرهنگی و گالری تبدیل شد. دولت نباید شهرداری را رقیب خود بداند و مدیریت شهری باید یکپارچه شود. قدرت نظام بلدیه در قانون سال ۱۲۸۶ بیشتر از الآن است؛ سیاست‌گذاری مسکن و مسئله مسکن کم‌درآمدها در بسیاری از شهرهای دنیا یکی از وظایف شهرداری‌ها است؛ اما در نظام قانونی ما اینگونه نیست. این یک خلأ محسوب می‌شود. باید آن اختیاراتی که به استانداران داده شده به شهرداران داده شود و شهردار کلانشهرها هم با رأی مستقیم مردم تعیین شود.بیشتر بخوانید:
راز شگفت انگیز محبوبیت مهوش هنرمند در محله مولوی / لات ها شجاع اما ساده / روایتی تلخ، اما طنزآمیز از زندگی و رنج‌های مردم جنوب شهر تهران
پرونده جاسوسی برای مرحوم نوربخش/ حذف نیروهای با نگاه راهبردی در ایران/ نقش معاون اول احمدی نژاد در تشکیل پرونده برای نوربخش چه بود؟
رفتار علی (ع) با زنان دشمن/ شغل علی (ع) چه بود و از چه راهی درآمد داشت؟
توانمندی زنان قربانی ساختارهای مردسالارانه / فضای کار در ایران به‌شدت جنسیت‌زده است/ آنچه در سطح فردی بین زنان نیاز داریم، آگاهی جنسیتی است
مرشدی زاد:توسعۀ ناموزون می‌تواند منجر به انقلاب شود/ احساس می‌شود تعمدی وجود دارد که طبقۀ متوسط فقیر شوند/ از بین بردن طبقۀ متوسط، کشور را ضعیف می‌کند
۲۱۶۲۱۶
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900910
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت